Thu hồi đất là gì? Trình tự thủ tục thu hồi đất theo quy định tại luật đất đai 2013

Trong một vài trường hợp, Nhà nước có quyền thu hồi đất đã giao cho người sử dụng đất. Do đó, người dân cần nắm rõ các trình tự, thủ tục thu hồi đất để có thể tự mình giám sát và bảo vệ quyền lợi của mình. Vậy thu hồi đất là gì? Các điều kiện, căn cứ và trình tự thu hồi đất như thế nào?

I. Định nghĩa thu hồi đất là gì?

Thu hồi đất là một quy trình được định nghĩa theo quy định tại Khoản 11, Điều 3 của Luật Đất đai 2013. Theo đó, việc thu hồi đất được mô tả như sau:

“Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của người sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai.”

Thu hồi đất thường diễn ra khi cần tái chia đất hoặc khi người sử dụng đất vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. Quy trình này bao gồm các bước như quyết định thu hồi, xác định quyền sử dụng đất cần thu hồi, và thực hiện thu hồi theo quy định của pháp luật. Việc thu hồi đất nhằm đảm bảo quản lý và sử dụng đất đai hiệu quả, cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội trong quy hoạch đô thị và nông thôn.

Phân cấp và phân quyền cụ thể cho các trường hợp thu hồi đất giúp đảm bảo tính chặt chẽ và tuân thủ quy trình, giúp người sử dụng đất và các cơ quan Nhà nước xác định rõ cơ quan nào chịu trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trong quá trình thu hồi đất. Các thủ tục và trình tự liên quan đến việc thu hồi đất sẽ được thực hiện một cách nghiêm ngặt và minh bạch.

Có thể bạn quan tâm: Khi nào cần đính chính sổ đỏ?

V. Hồ sơ pháp lý cho quy trình cưỡng chế thu hồi đất

Theo quy định của Điều 71 trong Luật Đất đai năm 2013 và Điều 17 của Nghị định 43/2014/NĐ-CP, hồ sơ pháp lý cho quy trình cưỡng chế thu hồi đất bao gồm những tài liệu sau đây:

1. Quyết định và phương án cưỡng chế thu hồi đất

• Quyết định của cơ quan chức năng về việc cưỡng chế thu hồi đất.
• Phương án cưỡng chế thu hồi đất, bao gồm mục tiêu, phạm vi, và thủ tục thi hành cưỡng chế.

2. Văn bản và biên bản ghi nhận

• Các văn bản và biên bản ghi nhận về quá trình giao nhận tài sản của người bị cưỡng chế khi thực hiện việc nhận lại tài sản.
• Biên bản ghi nhận việc tự nguyện chấp hành cưỡng chế, trong trường hợp người bị cưỡng chế tuân thủ quyết định.
• Văn bản phối hợp làm việc giữa Ban cưỡng chế thu hồi đất và UBND cấp xã, cũng như giữa các bên liên quan khác trong quá trình cưỡng chế.

Bước 4: Lấy ý kiến, lập và thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư

Tổ chức giải phóng mặt bằng và bồi thường có trách nhiệm lập phương án bồi thường và hỗ trợ tái định cư. Họ cũng phải phối hợp với UBND cấp xã nơi đất bị thu hồi để thu thập ý kiến về phương án này, thường tại trụ sở UBND cấp xã hoặc địa điểm cộng đồng nơi có đất bị thu hồi.

Các ý kiến này phải được ghi nhận trong biên bản và được xác nhận bởi đại diện UBND cấp xã, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã, và đại diện cho những người có đất bị thu hồi.

Tổ chức giải phóng mặt bằng và bồi thường cần tổng hợp các ý kiến và đưa ra văn bản ghi rõ số lượng ý kiến đồng tình, không đồng tình, và các ý kiến khác về phương án bồi thường và hỗ trợ tái định cư. Sau đó, họ phối hợp với UBND cấp xã nơi đất bị thu hồi để thẩm định phương án này trước khi trình lên cơ quan có thẩm quyền.

Bước 5: Phê duyệt và công khai phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư

UBND cấp xã có thẩm quyền sẽ ra quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường và hỗ trợ tái định cư trong cùng một ngày.

Tổ chức giải phóng mặt bằng và bồi thường cần phối hợp với UBND cấp xã nơi đất bị thu hồi để thông báo và niêm yết công khai quyết định phê duyệt tại trụ sở UBND cấp xã và địa điểm cộng đồng nơi đất bị thu hồi. Họ cũng cần gửi quyết định bồi thường và hỗ trợ tái định cư đến từng người sở hữu đất bị thu hồi, đồng thời ghi rõ số tiền bồi thường và hỗ trợ, cùng với thông tin về việc bố trí lại nhà hoặc đất tái định cư (nếu có), thời gian và địa điểm chi trả tiền bồi thường và hỗ trợ, thời gian bố trí lại nhà hoặc đất tái định cư (nếu có), và thời gian bàn giao đất đã thu hồi cho tổ chức giải phóng mặt bằng và bồi thường.

Bước 6: Tổ chức thanh toán và bồi thường

Theo quy định tại Điều 93 của Luật Đất Đai 2013, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền có hiệu lực thi hành, tổ chức hoặc cơ quan có trách nhiệm bồi thường phải tiến hành thanh toán tiền bồi thường và hỗ trợ cho người sở hữu đất bị thu hồi.

Trong trường hợp tổ chức hoặc cơ quan này trả tiền bồi thường chậm, họ sẽ phải thanh toán một khoản tiền đúng với mức tiền chậm nộp theo quy định của Luật quản lý thuế tính trên số tiền và thời gian chậm trả.

Nếu người sở hữu đất bị thu hồi không nhận số tiền bồi thường theo phương án hỗ trợ tái định cư được phê duyệt, số tiền này sẽ được gửi vào tài khoản tạm giữ của Kho bạc nhà nước.

Người sử dụng đất sau khi nhận tiền bồi thường đất mà vẫn chưa thực hiện hết các nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước theo quy định của pháp luật sẽ phải trừ số tiền chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính này vào số tiền bồi thường để hoàn trả vào ngân sách nhà nước.

Xem thêm: Quy trình, thủ tục khai nhận di sản thừa kế mới nhất

Hy vọng rằng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về khái niệm thu hồi đất là gì? Đồng thời giúp bạn nắm rõ trình tự thủ tục thu hồi đất theo quy định tại luật đất đai 2013